Projecten

¤ Zuid-Afrika 1

¤ Namibië

¤ Zuid-Afrika 2

¤ Zuid-Afrika 3

¤ China

¤ Nepal

¤ Honk Kong

¤ Indonesië

¤ Chili

¤ Argentinië

¤ Bolivia

We zijn extra goedgeluimd, want na wat moeite is het ons gelukt contact te hebben met La Fundacion Vida Silvestre Argentina, een organisatie die in Argentinië de natuur beschermt. WWF heeft in Argentinië geen kantoor, maar werkt sinds 1982 met deze organisatie samen. We hebben een afspraak met Dr. Marina H. de Cuervo, een lid van hun Raad van Bestuur en de huidige ad interim Algemeen Directeur.

Marina geeft ons in vloeiend Frans een goede introductie van de Stichting Vida Silvestre, opgericht in 1977. Het is een privé organisatie die zeer actief is op de meest diverse gebieden inzake natuurbescherming zoals bossen, moeraslanden,de zee,en zelfs de stad. De stichting geeft elk kwartaal een bijzonder mooi magazine uit met schitterende foto’s en knappe teksten. Hun website (zie www.vidasilvestre.org.ar) geeft een goed overzicht van hun activiteiten (ook in het Engels!).

We praten over meer dan alleen de Stichting, namelijk ook over cultuurverschillen. Marina vergelijkt de Verenigde Staten van Amerika met “de kracht”, Europa met “de kennis” en Latijns-Amerika met “het hart”. We zijn het roerend eens dat een bundeling van deze drie noodzakelijk is om onze planeet te redden.

Één van de grootste problemen waarmee Argentinië te kampen heeft, is ontbossing. Omwille van de stijgende nood aan soja, maïs en tarwe van de toenemende wereldbevolking, worden er hectares bos gekapt om plaats te maken voor plantages. China, zelf een grote producent van soja, heeft berekend dat het efficiënter is om soja te importeren dan zelf aan te planten en te doen groeien, gezien de hoeveelheid water die soja nodig heeft om te groeien. China heeft een gigantisch watertekort. De goedkoopste manier om water te importeren is soja importeren en er zelf geen soya meer aanplanten. Hierdoor verdwijnen gigantische bossen in Zuid-Amerika. Waanzinnig, niet?

Om de Stichting aan het werk te zien, nodigt Marina ons uit om haar mensen in Puerto Iguazu te zien, onze volgende stop. Een prima idee!

***

27 april in het Noorden van Argentinië

Rond 13 uur ontmoeten we Laura en Esteban in een restaurantje in Andresito. Laura heeft om 14 uur een vergadering met afgevaardigde leerkrachten van scholen van de hele provincie Missiones. Ze wil hen warm maken voor een quiz die Vida Silvestre wil opstarten voor kinderen.

Esteban neemt ons mee in zijn jeep en rijdt ons door Andresito. Hij wil ons de harde realiteit tonen waarmee zijn natuurbeschermende organisatie geconfronteerd wordt.

Eerst laat hij ons de houtzagerijen zien; het kleine dorpje Andresito telt er bijna 40. Er ligt veel hout van oerbossen, om van te wenen. Vida Silvestre doet wat het kan, maar de werkgelegenheid primeert.

Dan houden we halt aan de grootste matéfabrikant van Argentinië. Maté wordt gemaakt van de bladeren en buitenste takken van de kleine Yerbabomen. Om plaats te maken voor matéplantages sneuvelt er ook heel wat oerbos. In de fabriek wordt 250 ton maté per dag verwerkt. Het verwerkingsproces bestaat erin dat de bladeren en takken worden fijngemalen en gedroogd in grote droogovens. En ja, deze ovens worden verwarmd met … oerbos. Vida Silvestre probeert de coöperatieve te overtuigen om pijnbomen van plantages te gebruiken, maar tot nu toe zonder succes. Gasovens zou nog beter zijn, maar er lopen geen gasleidingen naar de provincie Missiones (Argentinië heeft enorme voorraden aardgas, maar Missiones is een arme en een ver van de hoofdstad gelegen provincie).

We zien de verpakkingsmachines aan het werk (Jonathan is geboeid door het productieproces) en krijgen 10 pakken van hun beste kwaliteit als geschenk mee.

Esteban wil ons dan brengen naar een ecologische boerderij aan de rand van de rivier. We geraken er echter niet, zelfs niet met een 4x4, omdat de rivier uit haar oevers is getreden en het water wel een meter hoog staat op de weg.

Wat wel lukt, is een bezoek aan een nog op te starten ecologisch fabriekje van palmitos.

Argentijnen zijn, naast het drinken van maté, verzot op het eten van palmitos, het binnenste van palmbomen. Palmbomen worden in deze streek illegaal gekapt voor het eten van deze lekkernij (de smaak heeft weg van artisjokken). Vida Silvestre begeleidt een coöperatieve met een 40-tal leden, die op een ecologisch verantwoorde manier palmitos wil verwerken en aanbieden. De coöperatieve in samenwerking met Vida Silvestre wil een groot gebied afschermen voor illegale kap en ervoor zorgen dat voor elke gesneuvelde palmito er een nieuwe komt. Tegelijkertijd zal het project voor werkgelegenheid zorgen en geld opbrengen. Het is een goed voorbeeld van de toepassing van 3 P’s management, namelijk Profit (winst maken door de verkoop van palmitos), People (werkgelegenheid voor de lokale bevolking) en Planet (bescherming van het milieu, namelijk het verzekeren van het voortbestaan van de palmito op lange termijn). Het fabriekje zou binnen het komende half jaar van start moeten gaan. We gaan het volgen!

Dan is het tijd om terug te rijden naar Puerto Iguazu. We pikken Laura op, die glunderend van haar vergadering met de leerkrachten terugkomt. Ze zijn enthousiast en willen meedoen.

En zo draagt Vida Silvestre hier zijn steentje bij aan natuurbehoud en educatie. En we gaan hen nog meer aan het werk zien de volgende dagen!

***

29 april 2007 Reserva de Vida Silvestre

Ariel verschijnt vroeg aan ons hostel met het nieuws dat hij er het wil opwagen om in het reservaat te gaan. Hopelijk is het water van de rivier voldoende gezakt zodat we in de blokhutten in het centrum van het reservaat kunnen overnachten.

We pikken eerst Laura op in Puerto Libertad, een dorpje op een half uur rijden van Puerto Iguazu. En dan, voorzien van de nodige mondvoorraad voor de volgende twee dagen en gewapend met hakmessen en een cirkelzaag, begint het grote avontuur. We gaan namelijk Laura en Ariel begeleiden in hun dagdagelijkse werk in het reservaat.

Om aan het reservaat te geraken, moeten we langs een donkerrode, aarden weg die vroeger gebruikt werd door het pulpbedrijf dat eigenaar was van het gebied. Het bedrijf schonk het reservaat einde jaren tachtig aan de Stichting Vida Silvestre. Waarom is niet helemaal duidelijk.

Hier en daar staan er nog grote plassen, en op sommige plekken stromen er kleine riviertjes over de weg. Gelukkig geen probleem voor de 4x4. De weg slingert zich over en langs kleine heuvels door een steeds dichter wordende begroeiing.

We houden halt aan een plek waar er grote, gevelde bomen liggen. Daar krijgen we twee voorbeelden te horen van alweer milieucriminaliteit.

Het eerste gaat over de buurman van het reservaat, een politicus van de provincie. Hij is eigenaar van een groot stuk grond, dat grenst aan het Vida Silvestre reservaat en aan het Provinciaal Park. Vorig jaar heeft hij een volledige zagerij met materiaal en manschappen uitgenodigd om gedurende enkele weken op zijn terrein bossen te komen kappen. De kappers waren zo druk in de weer dat ze het Provinciaal Park zijn ingetrokken en ook daar hout hebben gekapt. Vida Silvestre heeft samen met de parkwachters van het Provinciaal Park proces verbaal laten opmaken tegen de politicus. De gevelde bomen die hier nog liggen, zijn bewijsmateriaal. Een probleem dat zich echter stelde, was dat het Provinciaal Park eerst niet kon aantonen waar de grenzen van hun park zich bevonden. Hierdoor gesterkt, daagde de politicus het Provinciaal Park en Vida Silvestre voor de rechtbank omwille van oponthoud van de werkzaamheden en eiste hiervoor schadevergoeding. Gelukkig kan Vida Silvestre wel aantonen waar de grenslijn loopt omdat die in het verlengde ligt van hun eigen terrein, dat grenst aan het park. Één van de volgende dagen volgt de uitspraak voor de rechtbank.

In de kantlijn van dit verhaal leren wij meer over de wetgeving in Argentinië.

In de jaren tachtig bestond er een wet die aan illegale grensoverschrijders (vooral van Brazilië, maar ook van Paraguay) stukken gronden toekende, op voorwaarde dat ze deze zouden “limpiar”, Spaans voor schoonmaken. Dit schoonmaken bestond erin dat zij tot 75% van het hout op hun grond moesten kappen... Nu doet Vida Silvestre alle moeite van de wereld om aan de bevolking duidelijk te maken dat “limpiar” ook iets anders kan betekenen dan kappen.

En dan is er ook nog de wet die belasting heft op bebost gebied, wat eigenaars van bosgronden aanzet om te kappen en daardoor minder belasting te betalen.

Tot slot bestaat er nu de vrees bij boseigenaars dat er een wet gaat komen die kappen van bepaalde, kostbare bomen verbiedt, wat hen ertoe aanzet om versneld te kappen, een averechts effect natuurlijk. Je zou er moedeloos van worden.

Een tweede voorbeeld van milieucriminaliteit heeft te maken met het doden van dieren. Laura en Ariel tonen ons half doorgesneden plastieken flessen. Deze worden gevuld met zout en aan een boom gehangen. Door regen druppelt het zoute water via de flesopening naar beneden, wat dieren aantrekt die nood hebben aan zout. Jagers bezoeken regelmatig deze eenvoudige vallen en maken de dieren dan koelbloedig af. Een van de taken van Vida Silvestre is samen met parkwachters en lokale, gewapende rijkswacht, op patrouille gaan om deze vallen weg te nemen en jagers te betrappen.

Het laatste stuk weg, voorbij de beruchte buurman politicus, is het meest begroeid. En het hondenweer van de laatste dagen heeft hier lelijk huisgehouden. Eerst is het alleen Laura die uit de jeep stapt om takken over de baan weg te kappen, maar dan moeten we er allemaal uit om een over de weg omgewaaide boomstam te helpen verwijderen. Daarvoor dient dus die cirkelzaag.  

Nadat we erin gelukt zijn de weg vrij te maken, bereiken we de ingang van het reservaat. Een bord leert ons dat Vida Silvestre hier samen met het WWF het bos van de missionarissen bewaart. De weg loopt dood aan de rivier. Hier staan er prachtige, in hout opgetrokken hutten met verschillende bestemmingen. Twee (met keuken) dienen om te slapen, één is een opslagruimte voor materiaal, één is een groot open hut voor milieueducatie. Vida Silvestre gebruikt het domein voor het geven van cursussen aan parkwachters. Ze leren er ondermeer overlevingstechnieken, project- en bosbeheer.

Voor dit laatste heeft Vida Silvestre een prijs gewonnen van het BP Conservation Program. Laura mag eind juni voor een drie weken durende training over milieubeheer naar Port Elisabeth, Zuid-Afrika. Ze is nu Engelse lessen aan het volgen om zich hierop voor te bereiden.

Na het middagmaal, neemt Laura ons mee via een wandelpad langs de rivier. Ze heeft haar kapmes bij om het pad terug bewandelbaar te maken, een van haar taken in het reservaat.

Naast haar kapmes heeft ze ook pen en papier mee. Het is ook haar taak om sporen die ze ziet van dieren te noteren. We ontdekken de afdrukken van een puma. Ze trekt er een foto van, met een muntstuk ernaast, om de grootte te kunnen weergeven. Dan legt ze ons uit hoe je het verschil kan zien tussen de afdruk van een puma en een jaguar. Ja, die laatste leven hier ook, maar ze zijn bedreigd.

Eind 2006 heeft Vida Silvestre een grote campagne opgezet voor het behoud van de jaguar. Naar schatting leven er nog een vijftigtal in deze streek. Er zijn verborgen camera’s geplaatst, ondermeer in dit reservaat, en verschillende jaguars zijn zo gefotografeerd (knappe foto’s trouwens). In scholen is het project voorgesteld op een ludieke manier. De jongeren kregen een levensgrote tekening van een jaguar te zien, maar dan zonder vlekken. Zij moesten dan met hun duimen in de verf de vlekken aanbrengen.

Het project is vergelijkbaar met wat WWF in België deed tijdens de Paasvakantie dit jaar. In Planckendael schminkten zij meer dan 1500 kinderen in een jaguar, een record voor het Guinnes Book (zie www.wwf.be onder juniors).

Die avond is het tijd voor een asado in het oerwoud. Na de BBQ-plaats vrijgemaakt te hebben van vele, kleurrijke vlinders, maken we een groot vuur aan. Buiten het knappen van het vuur horen we enkel de geluiden van de jungle. Hoewel, wanneer de duisternis valt, wordt een kleine dieselmoter opgezet die zorgt voor elektriciteit voor het huis. Het maakt het ook mogelijk om muziek te spelen, Queen natuurlijk, maar ook Argentijnse muziek. Het wordt een gezellige avond.

Wanneer we naar ons huisje trekken om te slapen, staat er een volle maan, die zorgt voor een onwezenlijk blauw licht. Wauw, wat een dag!

***

30 april 2007 Leven in de jungle deel 2 

De afwas. Ook in de jungle moet er afgewassen worden. Normaal gesproken hebben ze in het reservaat een pomp die voor water in de hutten zorgt, maar die is stuk. Ariel heeft gisteren nog geprobeerd om ze te herstellen, maar zonder succes.

Ariel en Laura vullen dan maar grote waterflessen aan de rivier. Xenia zet zich in het zonnetje voor een van de hutten en doet in een grote kuip de afwas van de heerlijke asado van gisterenavond. De houten planken die dienden om het vlees en de groenten te snijden drogen in het zonnetje. Tientallen vlinders zetten er zich op om het vocht en het zout op te zuigen.

Ik heb beloofd om Laura en Ariel les te geven over duurzame ontwikkeling en triple P management (people, planet, profit + participation). In het midden van de jungle, op een boomstam zittend, doe ik de uitleg, terwijl Laura van haar maté slurpt. Ik vertel hen over het belang van leiderschap en licht bondig persoonlijkheidsanalyse toe, als een onderdeel van coaching. Een bijzonder aangename ervaring (ik mis het lesgeven en het trainen toch wel).

Dan is het tijd om terug naar Puerto Iguazu te gaan. Achteraan op de open jeep genieten we van de terugrit door de jungle.

De hemel kleurt rood, de sterren en de maan verschijnen aan het firmament, en de avond is zacht.